Vermijd een esdoornvergiftiging bij uw paard

Na een mooie zomer verwelkomen we de herfst en zoals ieder jaar dwarrelen de bladeren naar beneden. Een prachtig schouwspel dat echter ook enkele gevaren met zich meebrengt.

Giftige bladeren en zaden die van de bomen vallen, kunnen terechtkomen in de weide en bij het grazen opgenomen worden door de paarden. Onder andere de esdoorn is erom gekend problemen te veroorzaken. Bij paarden leidt een esdoornvergiftiging tot een spierziekte genaamd atypische myopathie.

Wat is atypische myopathie?

Atypische myopathie, ook weidemyopathie genoemd, is een levensbedreigende spierziekte bij paarden ten gevolge van het opeten van de bladeren, zaden en scheuten van de gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus L.). 

Waarom is de esdoorn giftig voor paarden?

De zaden en scheuten van de gewone esdoorn bevatten een hoge dosis hypoglycine A, dit is het toxine dat aanleiding geeft tot atypische myopathie. De ziekte komt vooral voor bij nat en winderig weer aangezien de bladeren en zaden dan makkelijk in de weide terechtkomen. In de lente worden ook veel gevallen gerapporteerd aangezien de paarden de scheuten van de gewone esdoorn opnemen.

Welk soort esdoorn is giftig?

Er komen drie verschillende typen esdoorn voor in België. Enkel de gewone esdoorn bevat het toxine. De Noorse esdoorn en de Veldesdoorn zijn veilig voor paarden. Om de verschillende soorten uit elkaar te houden kijk je best naar de zaden. Bij de gewone esdoorn zitten de zaden, ook wel helikopters genoemd, in een hoek van 90 graden ten opzichte van elkaar. Bij de twee andere typen is deze hoek bijna 180 graden.

De zaden van de gewone esdoorn (hoek 90°)

De zaden van de andere typen esdoorn (hoek van bijna 180°)

Wat zijn de symptomen van atypische myopathie?

Het is van groot belang de symptomen tijdig te herkennen aangezien de ziekte bij meer dan 70% van de dieren binnen de 3 dagen fataal is. Atypische myopathie treedt acuut op en de symptomen verergeren zeer snel.

De symptomen kunnen vergeleken worden met spierbevangenheid (maandagziekte, tying-up, rhabdomyolyse). We zien:

• Spierstijfheid en spierzwakte met eventueel spierrillingen
• Milde kolieksymptomen
• Zweten en onderkoeling
• Neerliggen en moeilijk of niet recht geraken
• Versnelde ademhaling en verhoogde hartslag
• Roodbruine urine door de spierafbraak
• Volle blaas door urineretentie

Dieren jonger dan 3 jaar en oude dieren lijken meer risico te lopen op een esdoornvergiftiging. Ook magere dieren lopen een verhoogd risico.

Hoe verloopt de behandeling?

Denk je dat je paard atypische myopathie heeft, bel dan onmiddellijk een dierenarts! Laat in de tussentijd het paard rusten en houdt het warm.

Rust is noodzakelijk dus transport van het dier wordt afgeraden. Voorlopig bestaat er geen sluitende remedie. De behandeling van besmette dieren is beperkt tot een symptomatische behandeling. Het dier krijgt een infuus en ontstekingsremmers/pijnstillers in combinatie met medicatie om de spieren te ondersteunen.

De overige paarden worden best onmiddellijk verplaatst naar een andere weide. Houd deze dieren goed in de gaten want het is mogelijk dat zij ook gegeten hebben van de bladeren, zaden of scheuten.

Hoe te voorkomen?

De belangrijkste maatregel is het vermijden van een gewone esdoorn op en rond de weide. Zaden en bladeren kunnen echter ver verspreiden door de wind dus kijk ook goed rond in de omgeving van de weide. Indien er een esdoorn aanwezig is, worden de dieren best opgestald in de risicoperiode: vanaf oktober tot aan de eerste vorst, alsook in de lente bij het ontstaan van de eerste scheuten.

Voor de rest is het belangrijk dat de dieren een goede conditie hebben (jaarlijkse vaccinaties en ontworming). Indien de dieren voldoende gras en/of voldoende kwaliteitsvol hooi ter beschikking hebben gaan ze minder snel geneigd zijn om zaden, bladeren en scheuten op te eten. Verwijder in de lente de scheuten en in het najaar de dode bladeren uit de weide.